8 dingen die je moet weten over Honingbijen
Het is tijd om de honingbij beter te leren kennen. Dit ijverige beestje bestaat al miljoenen jaren, heeft de mens al duizenden jaren geholpen en is verantwoordelijk voor een van 's werelds populairste voedingsmiddelen: honing. We zullen al je vragen over honingbijen proberen te beantwoorden, zodat je een beter inzicht krijgt in hoe deze fascinerende insecten in kolonies leven en werken.
Inhoud:• Uit hoeveel verschillende bijen bestaat een bijenvolk?
• Tot welk bijensoort behoort de honingbij?
• Welke rassen honingbijen komen er in Nederland voor?
• Wanneer en waarom gaan honingbijen zwermen?
• Hoe communiceren honingbijen?
• Wat produceren honingbijen?
• Hoeveel honing produceert een honingbij in heel haar leven?
• Hoe belangrijk zijn honingbijen voor de bestuiving?
Uit hoeveel verschillende bijen bestaat een bijenvolk?
Een bijenkolonie bestaat uit drie verschillende soorten bijen: werksterbijen, darren en een koningin. Iedere soort neemt een verschillende rol in hun samenleving. Bij de werksterbijen varieren de rollen ook nog eens van geboorte tot het einde van de levensfase. Vanaf de geboorte zijn ze verantwoordelijk voor het schoonmaken van de raatcellen en tegen het einde van de levensfase worden het bewakers. Hieronder uitgelegd wat de functie is van ieder soort:- De werksterbij (V) 5000+, die het grootste deel van de bijenpopulatie uitmaken en al het werk doen, behalve eieren leggen. Van het schoonmaken van raatcellen, het zweten van was tot het verzamelen van nectar uit bloemen en hier vervolgens honing van maken.
- Een dar (M) 100+, de enige taak van een dar in het leven is het bevruchten van een pasgeboren bijenkoningin uit een andere korf, niet de zijne. De paring vindt gewoonlijk plaats op een hoogte van 60 meter en tijdens de paring met een koningin blijft het geslachtsorgaan van de dar in haar. Hij sterft kort daarna. Rond augustus, nadat alle koninginnen van dat jaar bevrucht zijn, zijn de darren niet langer welkom in het bijenvolk. De werksterbijen gaan dan in de vliegopening staan en blokkeren deze. Dit wordt ook wel de darrenslacht genoemd.
- De bijenkoningin (V) 1, is verantwoordelijk voor het leggen van eieren. Een bijenkoningin paart slechts één keer en wel op de vijfde dag na haar geboorte; dit proces wordt een bruidsvlucht genoemd. Ze kan paren met een of meer darren op een plaats die een darren verzamenplaatsen wordt genoemd, waar mannetjes rondvliegen wachtend op koninginnen.
Een bijenkoningin kan tot vijf jaar leven, terwijl werksterbijen en darren slechts een paar maanden leven. In de zomer leven werkbijen gemiddeld zes weken. In de winter echter, als gevolg van de koude temperaturen in sommige streken, bedraagt de levensverwachting van deze insecten slechts vier weken.
*V= Vrouwelijk, M= Mannelijk
Werksterbij, dar en koningin
Tot welk bijensoort behoort de honingbij?
Bijen zijn insecten van de orde vliesvleugeligen (Hymenoptera), waartoe ook wespen en mieren behoren. Honingbijen zijn het best bekend voor het verzamelen van nectar en het omzetten ervan in honing. In tegenstelling tot andere vliesvleugeligen, die over het algemeen vlees eten, consumeren bijen als volwassen dieren en larven nectar en stuifmeel.
Nederland telt circa 360 soorten bijen waar meer dan de helft met uitsterven wordt bedreigd. Wereldwijd zijn er ongeveer 20.000 soorten bijen geïdentificeerd, maar er kunnen er nog veel meer zijn.
Veel bijensoorten leven als solitaire individuen, maar slechts enkele soorten vormen kolonies. Van de verschillende soorten bijen kan onderscheid worden gemaakt tussen eusociale en solitaire bijen.
- Eusociale bijen zijn sociale wezens die in kolonies leven. Deze bijen zorgen voor elkaar en zijn van elkaar afhankelijk om te overleven.
- Solitaire bijen daarentegen leven alleen of in groepen van slechts twee individuen. Zij hebben geen sociale hiërarchie binnen hun soort en werken niet samen met andere leden van dezelfde soort om voedsel of onderdak te vinden.
Bijen worden ingedeeld bij de Antophila, een groep die geen rangorde heeft en in taxonomische orde onder de superfamilie staat. De naam Antophila, die in het Grieks letterlijk "bloemenaanbidder" betekent, wordt als verouderd beschouwd en is vervangen door de term Apiformes, die "bijachtige" betekent. Honingbijen worden door imkers gehouden (bijenteelt) voor de productie van honing, propolis, royal jelly en bijenpollen. Daarnaast in de fruitteelt voor de bestuiving van vershillende gewassen.
Welke rassen honingbijen komen er in Nederland voor?
Nederland telt drie populaire bijenrassen. De Zwarte bij(inheems), Carnica en Buckfast. Een kenner zou zo de uiterlijke verschilen kunnen zien. Daar waar het voor het beginnende imker nog echt een opgaaf zal zijn. Het blijft niet alleen maar bij de uiterlijke verschillen. Het is voornamelijk het gedrag van de rassen wat imkers aanspreekt. In het kort zal ik de eigenschappen delen van ieder bijenras.
- Zwarte bij (Apis mellifera mellifera) : Afkomstig uit West-Europa, overleven op een kleine volk, zwermtraag.
- Carnica (Apis mellifera carnica): Afkomstig uit Slovenie, zachtaardig, raatvast, zwermtraag en een sterke haaldrift
- Buckfast (Kruising tussen Apis mellifera ligustica en Apis mellifera mellifera): Afkomstig uit inteelt, extreem zachtaardig, zwermtraag en sterke haaldrift
Wanneer een raszuivere koningin paart met een dar van een onduidelijk ras, brengt ze nakomelingen voort die F1's worden genoemd. Gebeurt er weer hetzelfde met de nakomeling van de F1 koningin dan wordt de nieuwe koningin een F2-moer genoemd, enzovoort.
Wanneer en waarom gaan honingbijen zwermen?
Een bijenvolk groeit in de maanden mei,juni en juli zo hard dat de bijenkast waarin zij zich bevinden snel te klein wordt. Door enerzijds een te klein worden ruimte en anderzijds een behoefte om te vermenigvuldigen, gaat de koningin er meestal op een warme dag vandoor met een hoop bijen. Dit wordt een bijenzwerm genoemd. Ze zuigen zich vol met honing voor het vertrek om voldoende honing te hebben om ongeveer 3 dagen te overleven buiten de bijenkast. Een aantal orientatiebijen gaat dan actief op zoek naar een definitieve plek om zich te vestigen. Wanneer ze een geschikte nieuwe ruimte hebben gevonden, vliegt de bijenzwerm hiernaartoe. In sommige gevallen land de bijenzwerm in iemands tuin, een speeltuin, etc. Neem in dit geval contact op met een lokale imker die zal de bijenzwerm een nieuwe thuis geven.
Als een bijenzwerm zich op een onhandige plaats bevindt, zoals in uw voortuin, kunnen de bijen door een plaatselijke imker worden verwijderd. Hoewel zo een bijenzwerm intimiderend kan lijken, doen ze niet eens moeite om mensen te steken. In tegenstelling tot wespen, sterven honingbijen als ze steken. Je hoeft dus niet in paniek te raken als er een op je landt - geniet gewoon van de wonderlijke schepsel die God gemaakt heeft!
Bijenzwerm in boom
Hoe communiceren honingbijen?
Honingbijen communiceren met elkaar door te dansen. Met hun dans vertellen de bijen de andere bijen waar voedsel is, hoeveel stuifmeel of nectar er op een bepaald moment nodig is en waar ze een nieuw nest moeten bouwen tijdens een zwerm.
Dit proces is bijzonder nuttig zijn bij het zwermen, om een nieuw onderkomen te vinden. De bijendans wordt doorgaans onderscheidt in twee soorten de rondedans en de kwispeldans. Hieronder een korte toelichting:
- Rondedans: Bron ligt doorgaans binnen 50 meter van het bijenvolk
-
Kwispeldans: Bron ligt doorgaans verder dan 50 meter van het bijenvolk
Rondedans en kwispeldans
Wat produceren honingbijen?
Bijen produceren een grote verscheidenheid aan producten. In een notendop, de producten doen dit:
- Honing= Wintervoorraad
- Propolis= Bescherming van het bijenvolk
- Royal jelly= Exclusieve voer voor de bijenkoningin
- Bijenpollen= Voer voor de larfjes
- Bijenwas = Fundering
Hier in detail uiteengezet:
Honing. Het bekendste product van honingbijen is honing. Honingbijen produceren honing uit de nectar die zij verzamelen uit bloemen, meestal in de vorm van nectar, maar ook uit boomsap en andere bronnen. De honing wordt opgeslagen in honingraten in de bijenkorf totdat hij voldoende is gerijpt om te worden gebruikt als voedsel voor de mens of voor gedomesticeerde dieren.
Propolis. Propolis is een harsachtig mengsel dat door honingbijen wordt verzameld uit knoppen, bladeren en schors van bepaalde bomen en planten. De propolis wordt gebruikt om kieren in de bijenkorf af te dichten waar tocht kan binnendringen en bijenlarven of -poppen tijdens hun ontwikkeling kan doden, of om open cellen af te dichten waarin zich eieren of larven bevinden die door Varroamijten zijn geparasiteerd.
Royal jelly. De bijenkoningin gebruikt koninginnengelei om de volgende generatie bijen te maken. Koninginnen worden hun hele leven met deze stof gevoed, vanaf hun geboorte tot aan hun dood.
Bijenpollen. Honingbijen produceren bijenstuifmeel als bron van voedsel voor de jonge larven. Bijenpollen zijn geconcentreerder dan bijenbrood en bestaan uit slechts één soort stuifmeel per korrel.
Bijenwas. Honingbijen gebruiken bijenwas om hun bijenkorven te bouwen en honingraten te maken. Het is als een cement voor de mens.
Hoeveel honing produceert een honingbij in heel haar leven?
Een honingbij produceert in heel haar leven ongeveer 1/12 theelepel dat is ongeveer zo groot als een rijstkorrel. Dat is klein! Er zijn 700.000 bijen nodig om een 1/2 kilo honing te produceren. Een bijenkolonie produceert tussen 25 en 50 kilo honing per jaar. Een honingbij bezoekt 2 miljoen bloemen om een 1/2 kilo honing te produceren.
Hoe belangrijk zijn honingbijen voor de bestuiving?
Uit studies over honingbijen en andere bestuivers blijkt dat de voedselvoorziening in de wereld aanzienlijk zou kunnen verminderen als deze insecten er niet meer zouden zijn. Meer dan 75 procent van de belangrijkste gewassen die voor menselijke consumptie worden geteeld - met inbegrip van fruit, groenten en granen - worden bestoven door insecten zoals bijen.Volgens de Voedsel- en Landbouworganisatie van de VN spelen insecten een cruciale rol bij de bestuiving van enkele van onze belangrijkste gewassen, die meer dan 153 miljard dollar per jaar aan voedsel opleveren. Bovendien dragen bestuivers voor meer dan 29 miljard dollar bij aan de toegevoegde waarde van de wereldeconomie.
“Als de bij van het aardoppervlak verdwijnt, heeft de mens nog maar vier jaar te leven.” – Albert Einstein.
Bijen zijn van essentieel belang voor de fruitteelt. Zonder bestuiving zouden peren, appelen en aardbeien niet kunnen bestaan. Aardbeivelden die op de juiste wijze worden bestoven, produceren tot anderhalf keer meer aardbeien dan velden zonder bestuiving. Appelen en peren die worden geteeld in een boomgaard waar veel bestuiving plaatsvindt, zijn groter, maar ook in andere soorten landbouw spelen bijen een belangrijke rol. Zij spelen een belangrijke rol bij de bestuiving van groenten en peulvruchten (zoals bonen en erwten), die afhankelijk zijn van dierlijke agentia om hun stuifmeel van bloem tot bloem te brengen.